Nga Dash Frasheri

Kur bashkëbisedon me trajnerin e famshëm të volejbollit të meshkujve të Dinamos, Vangjel Koja, të duket vetja se ke hyrë në “Bibliotekën e Kombëtares së Volejbollit”. Shënime për çdo kampionat; skeda për çdo ndeshje; statistika për çdo lojtar, fotografi për çdo trofe dhe gjeneratë lojtarësh që ka stërvitur “Mjeshtri i Merituar i Sportit”. “Xhela”, trajneri i 90 trofeve në 40 vjet karrierë si profesionist, 100 ndeshje ndërkombëtare me Dinamon dhe ekipin Kombëtar.

Në kohën që ai ishte drejtues i Dinamos, ekipi ka fituar 17 kupa republike dhe 23 tituj kampionësh, nga viti 1965 deri në vitin 1990, u nderua nga televizioni “TeleSport” dhe gazeta “Sport Plus” me çmimin prestigjioz “Medalja e meritës, për rezultate të shkëlqyera në sport”. Vangjeli, sot 81 vjeç, nuk ishte i pranishëm në ceremoninë “Gala” në Hotel “Tirana International” më 15 dhjetor 2014, pasi ishte në Itali, tek i biri, Orlandoja, edhe ky një trajner i suksesshëm volejbolli. Në vend të tij, medaljen e mori arkitekti Daljan Bio, një ish-sportisti i tij.

Por, Vangjeli në intervistën e tij për “Sport Plus”, nuk harron të falënderojë presidentin e kompanisë, Dr.Muhamet Malon, për gjithçka që ai po bën sportin: “Më shumë se çmimi dhe bonusin financiar që na dha, është ajo që ai po bën për të nderuar figurat e mëdha të së kaluarës, që për fat të keq janë lënë disi në harresë. Prandaj, një tjetër çmim merite meriton edhe zoti Muhamet Malo”. Është një rast unikal, që një trajner, me të njëjtin ekip për 29 vjet, të fitojë titullin kampion të Shqipërisë, për 20 vjet, ku shumica e titujve ishin radhazi! Dhe ky është Vangjel Koja, një ish-sportist polivalent në volejboll, basketboll, atletikë, alpinizëm, ski, por të gjithë e quajnë si “magjistarin” e volejbollit.

SPORTIST POLIVALENT

Vangjeli e kishte nisur sportin në vitin e 1947, kur në moshën 14 vjeçare ishte shpallur kampion me të rinjtë e ekipit të Tiranës në katër gara: hedhje shtize, kërcim së gjati dhe në vrapimet në distancat 800 e 400 metra.

“E kam filluar me atletikën, 400m, 800m, kërcim së gjati, trehapësh. Kam marrë pjesë pesëgarësh. Për trajnerin isha si ajo lotaria, kur i duhej fitorja në kampionatin e atletikës, apo kërcim së gjati, më fuste mua. Gara ime personale ka qenë kërcim së gjati”, – tregon Xhela për “Sport Plus”. Vangjelit i pëlqenin basketbolli dhe volejbolli.

Në vitin 1956, një direktivë e ardhur nga lart, i detyroi sportistët që të specializoheshin në një lloj sporti. Vangjeli zgjodhi volejbollin. Dhe bëri zgjedhjen e duhur. Fitoi tituj pa fund, u shndërrua në një idhull për volejbollistët e djeshëm dhe të sotëm. Koja sot është “Mjeshtër i Madh”, titull i dhënë nga Presidenti i vendit në dhjetor 2003 dhe laureuar gjithashtu me tre urdhra “Naim Frashëri” të kategorive 1,2 dhe 3, ai mban edhe titullin “Mësues i Popullit”.

“DINAMOVITI I RI”

Në vitin 1958 krijon shkollën sportive “Dinamoviti i ri”. Deri në vitin 1963 bën trajnerin dhe lojtarin në ekipin e volejbollit (meshkujt) të Dinamos, një ekip që u krijua në vitin 1958. Merr pjesë në disa turne ndërkombëtarë, por në këtë kohë forma e ekipit të ri nuk ishte më e mira.

Dinamo luan fillimisht në kategorinë e dytë, por duke dalë kampion në vitin 1959, futet në të parën. Më tej rritja e ekipit të Kojës është e papërballueshme. Në vitin 1961 zë vendin e katërt, një vit më pas të tretin, më 1963 të dytin dhe më 1964 të parin. Sipas Kojës, gjithçka i dedikohet një grupi lojtarësh shumë të aftë, siç ishin Asllan Rusi, Kreshnik Tartari, Ylli shehu, Franc Jakova, Zhani Bonata, Anastas Panteqi, Andrea Gjika, Foto Kola, Ali Lulolli, Shkëlzen Hoxha, Shaban Uka, Kiço Lena, Enis Terihati, Rajmond Gjerazi, Ilir Cirinaku, Hajrulla Beriolli, Leonard Tase, Vladimir Starja, Daljan Bio e të tjerë. Pasi ekipi meriton titullin “Kampion Kombëtar” në vitin 1964, rritja është e papërmbajtshme. Sipas trajnerit, në vitin 1966 Dinamo shpallet kampion me 14 fitore dhe asnjë humbje. “Ndërkohë, kishim humbur një lojtar shumë të mirë, Zhani Bonatën, një gjuajtës që rivalizonte Asllan Rusin. Bonatën e goditën për shkak të biografisë. I kishin pushkatuar të atin. Ishte një humbje e madhe për skuadrën”, – rrëfen Vangjeli.

Gjithsesi, Dinamo kishte bërë përpara. Turne të ndryshme, qoftë në Kinë, vend që me të cilin në atë kohë shteti shqiptar kishte marrëdhënie të mira, kishin bërë që skuadra të merrte edhe përvojën e duhur në ndeshje ndërkombëtare. Më pas 8 vite rresht Dinamo shpallet kampion kombëtar. Tetë vite më pas ekipi futet në gjysmëfinalet e Europës. Koja është në drejtim të Dinamos deri në vitin 1990. Më tej shkon trajner në Itali, ku merret për gati 10 vite më trajnimin e femrave në Kastelana Grotte (Pulia) duke pasur sërish sukses.

KUR KOJA ELIMINONTE VIRTUSIN

Sfida evropiane nis në vitin 1966, kur për herë të parë një ekip shqiptar merr pjesë në kupat e Evropës. Ndeshja e parë sipas shortit zhvillohet në Tiranë. Përballë ishte kampionia e Italisë, VIRTUS-Bolonja. Sipas statistikave të pagabueshme të trajnerit, Mjeshtrit Vangjel Koja, Dinamo fiton 3-0 (45-18). Ndërsa në Itali mundet 0-3 (45-28). Këtë radhë përballë kishin volejbollistët me eksperiencë të BLLOKER, kampiones së Holandës. Ndeshja e parë përfundon 3-0 (45-30), por në Holandë gjithçka përmbyset. Dinamo humbet 0-3 (45-28) dhe skualifikohet vetëm për dy pikë. Në vitin 1970 dhe 1971 Dinamo mund dy herë në Athinë dhe dy herë në Tiranë ekipin kampin grek Panathinaikos, ndërkohë që fitorja në Tiranë me MLLADOST-in e Zagrebit 3-1, me gjithë humbjen në transfertë 0-3, është llogaritur si nje tjetër arritje e madhe e volejbollit shqiptar, për shkak se kjo skuadër ishte në elitën e volejbollit botëror.

VENDI I KATËRT NË EUROPË

Historia shkruhet në vitin 1972, kur Dinamo kualifikohet në gjysmëfinalet e kampionëve të Evropës. Dinamo kualifikohet duke pasur në grup skuadra nga më të mirat si AMVJ-Holandë, CSKA-Sofje dhe REBELS-Belgjikë. “Kur mundim 3-2 me CSKA-në dhe 3-1 me REBELS, mundet 3-0 nga kampionët e Holandës (këtu u bënë ndeshjet kualifikuese).

“Sigurisht, që ky turne ishte shumë i fortë, për arsye se, skuadra që do të fitonte vendin e parë dhe të dytë kualifikoheshin për në finalet e Kupës e Europës. Ne siç duket patëm edhe fat të ishim finalistë të Kupës së Europës”, – janë fjalët e trajnerit Vangjel Koja, në aeroportin e Rinasit, pas mbërritjes nga Holanda.

“Në 50-60 vjet si trajner, gjatë të cilave kam stërvitur e njohur qindra volejbollistë më kanë rënë në dorë talentë të lindur: Dashamir Fagu, i cili nuk ishte i imi, dhe tjetri Adrian Doçi. Emrat e tjerë, si Asllan Rusi, Shaban Uka, Shkëlzen Hoxha e të tjerë janë bërë me punë. Kur e kishim pushim, Asllan Rusi vraponte nga kodrat e liqenit. Po, kështu është edhe historia e Ela Tases, vetëm puna ia dha këtë emër që ka sot”, – thotë trajneri që ka pasur fatin të stërvitë kampionë.

DASHURIA PËR SANIJEN DHE CITATI I GËTES

Djalosh i pashëm, sportist i shquar, natyrë enciklopedike, Vangjel Koja mund të ishte i preferuar i gjitha vajzave të Tiranës. Por, ai ia kishte vënë prej kohës syrin. E kishte bërë zgjedhjen e tij: Sanije Buthin, motrën e futbollistit të famshëm të 17 Nëntorit, Bule Vathit, i cili më pas u arratis së bashku me Bahri Kavajën duke u hedhur nga vapori në ngushticën e Dardaneleve, gjatë rrugës për në Stamboll në vitet 1950. Në fakt, Sanija ishte basketbolliste dhe atlete. Një sportiste e shkëlqyer, boll të kujtoj faktin se ajo doli pesë herë kampione e Shqipërisë në basketboll. “Njohja jonë nisi në sport. Rrinim shumë bashkë, por si shokë e shoqe, por dalëngadalë na lindi dashuria pa e kuptuar. Unë gjeta një fragment nga një poezi e Gëtes, ku thuhej se nuk ka miqësi të sinqertë midis një mashkulli e një femre, ajo shpejt apo vonë kthehet në dashuri. Gjeta rastin dhe ia dhashë, duke i treguar se ne jemi vërtet shokë e shoqe, por po kështu të kam edhe unë ty , – tregon Koja, teksa 81-vjeçarit i duhet të kthehet 50 vjet prapa në kohë, për t’i riparë filmin e jetës së tij që kulmoi me martesën e tyre në vitin 1961, pra 54 vjet më parë.

“Por, janë vite të një dashurie të madhe për njëri-tjetrin, – thekson Vangjeli, i cili shton se iku nga shtëpia e prindërve ende pa u martuar, pasi ai ishte i ortodoks dhe Sanija, muslimane. “Prindërit e mi ishin shumë fanatikë pas fesë. Babai im, Grigori, nuk e pëlqeu që unë të kisha shoqe jetë një vajzë të fesë tjetër, por unë e doja si i çmendur Sanijen time. Kjo ishte një nga dashuritë e para të sportistëve, por edhe arratisja e të vëllait në Dardanale. Bulja u kthye pas 62 vjetësh në Shqipëri, në vitin 1992 nga Shtetet e Bashkuara, pasi kishte jetuar më parë në Turqi dhe Itali, te vëllai i Zihni Gjinalit. Vdiq në Shqiëpri, i pamartuar. Por, ai nuk besonte se çfarë ka hequr familja e Bule Vathit në Shqipëri”.

PESHKIM EDHE NË SHTETET E BASHKUARA

Pasioni tjetër i madh i Vangjel Kojës mbetet peshkimi. “Së bashku, edhe me Petrit Murzakun, një kolos i volejbollit, me të cilin kam miqësi shumë të madhe, pasi nënat tona ishin shoqe të ngushta pasi shkonin në Kishën e Shën Prokopit te Liqeni. Petriti ka kapur peshq edhe peshk me 10 kg, pasi ishte gjysëmzhytës dhe gjuante me pushkë , kurse unë gjuaja me grep. Kam kapur krap që peshonte gjysmë kile. E bukura se kam shkuar, për të gjuajtur peshq edhe në Majemi. Kur në jetën time, s’kam pasur rast të kapja aq shumë peshq, 5-6 kg në ditë. Atje ku gjuaja unë peshk, vetëm unë isha apo ndonjë nga Amerika Latine. Më kujtohet, se kam gatuar peshk për një familje izraelite të ftuar nga goca”.

VANGJEL KOJA
Lindur, më 19 prill 1933
“Mjeshtër i Merituar i Sportit”,
“Nderi i Sportit Shqiptar”
Dekoruar me “Naim Frashëri” I, II, III
Diplomuar në A.E.F.S “Vojo Kushi”
(Sot, Universiteti i Sporteve)
1955-1990, trajner i Dinamos, volejboll meshkuj
1965-1990, trajner i ekipi Kombëtar të volejbollit për meshkuj
23 herë kampion më Dinamon,
17 herë fitues i Kupës së Republikës
50 herë fitues i kupave të ndryshme jubilare
2 herë fitues i Spartakiadave Kombëtare
100 ndeshje ndërkombëtare me Dinamon dhe ekipin Kombëtar
Vendi i katërt midis skuadrave kampione të Europës në volejboll për meshkuj në vitin 1972